Skip to the home page
Search
Search
Typewriter with document that says FUNDING ROUND

Wat is Open Access?

Ontdek de basisprincipes van de Open Access-beweging

Open Access is een brede, internationale beweging die streeft naar gratis, open en permanente online toegang tot wetenschappelijke output, zoals publicaties, onderzoeksdata en onderwijsmateriaal.

Een publicatie of andere output is open access als er geen financiële, juridische of technische belemmeringen zijn om toegang te krijgen - dat wil zeggen dat iedereen het kan lezen, downloaden, kopiëren, verspreiden, afdrukken en hergebruiken, in overeenstemming met de licentie.

Open access verschilt van het abonnementsmodel, waarbij wetenschappelijke output alleen beschikbaar is voor abonnementhouders (meestal een bibliotheek).

Peter Suber, één van de voortrekkers van de open access-beweging, geeft deze definitie.

Waarom open access publiceren?

  • De resultaten van wetenschappelijk onderzoek kunnen sneller en onder een breder publiek worden verspreid: wetenschappers van over de hele wereld, maar ook professionals, beleidsmakers, journalisten en de maatschappij als geheel.
  • Het onderzoek kan dan een grotere en sneller merkbare impact hebben op vervolgonderzoek, praktijk en beleid.
  • Er zijn ook voordelen voor de onderzoeker: open access-publicaties hebben een grotere zichtbaarheid dan publicaties die achter een betaalmuur zitten.

Soorten open access

Er zijn verschillende manieren om open access te publiceren:

jnkn

 

 

  • De Gold route: publicatie in volledig open access tijdschriften. Aan deze route kunnen kosten verbonden zijn. Deze publicatiekosten, bekend als 'article processing charges' (APCs), worden betaald door auteurs of door hun instellingen, rechtstreeks dan wel via centraal afgesloten deals met de uitgever. De meeste onderzoeksfinanciers ondersteunen open access en stellen subsidie beschikbaar voor de kosten. Een wereldwijde lijst van volledig open access tijdschriften is te vinden in de Directory of Open Access Journals.
     
    • De Diamond Route: een subtype van Gold waarbij geen publicatiekosten worden gerekend aan de auteur. Om deze reden wordt de Diamond-route gezien als een meer inclusief en rechtvaardig publicatiemodel, dat beter aansluit bij de waarden van de onderzoeksgemeenschap. Diamond-tijdschriften worden meestal gefinancierd via subsidies van bibliotheken, instellingen of verenigingen. Je kunt een lijst van Diamond-tijdschriften vinden op de DOAJ-website door te filteren op 'Journals without APCs'.
       
  • De hybride route: publicatie via 'hybride' tijdschriften. Dit zijn abonnementstijdschriften die open access-publicatie van individuele artikelen mogelijk maken tegen betaling van een Article Processing Charge. Dankzij een reeks deals tussen UNL en verschillende academische uitgevers kunnen Nederlandse onderzoekers publiceren in duizenden hybride tijdschriften zonder zelf de kosten voor hun rekening te hoeven nemen.
     
  • De groene route: de volledige tekst van academische publicaties, meestal de ingediende versie van het manuscript (preprint), of de uiteindelijke auteursversie na peer-review (Author Accepted Manuscript/post-print), wordt gedeeld via een repository: een publiek toegankelijke database die wordt beheerd door een onderzoeksorganisatie. Je kunt alle Nederlandse instellingsrepositories vinden via het Netherlands Research Portal op OpenAIRE CONNECT. Dit portaal geeft toegang tot alle publicaties in Nederlandse repositories. Meer informatie over de groene route vind je hier.

Waar moet ik beginnen?