Overslaan en naar de inhoud gaan
Publishing

Auteursrecht en open licenties

Inzicht in auteursrechten en open licenties voor academische werken

Open Access en auteursrecht

Auteursrecht is een belangrijk aspect bij het open access maken van je werk.  

Het aspect van het auteursrecht dat relevant is voor jouw publicatie hangt af van de route naar open access die je gebruikt en in welke fase van het publicatieproces je je bevindt.  

Auteursrechtelijke overwegingen maken ook onderscheid tussen verschillende versies van een wetenschappelijk werk: 

  • Preprint: De originele versie je die indient bij een tijdschrift; het is nog niet door het peerreview proces beoordeeld. 
  • Author Accepted Manuscript (AAM): Deze versie, ook bekend als de Postprint, is geaccepteerd voor publicatie maar heeft nog niet de opmaak van het tijdschrift. 
  • Gepubliceerde versie: Ook bekend als de Version of Record, dit is de definitieve versie van een artikel. De gepubliceerde versie heeft een DOI van het tijdschrift.  

Voor meer informatie over auteursrechten bij academische publicaties, zie deze video met Dirk Visser, hoogleraar Intellectueel Eigendomsrecht aan de Universiteit Leiden en Martijn Katan, hoogleraar Voeding aan de Vrije Universiteit Amsterdam: 

Let op: De nieuwe link naar de SURF-website over auteursrecht is: https://auteursrechten.nl/ 

Voordat je een artikel indient: De Rights Retention Strategy

In het abonnementsmodel geven auteurs de rechten op hun werk meestal uit handen. De Rights Retention Strategy is echter een modelovereenkomst die een auteur kan gebruiken om een deel van zijn auteursrechten te behouden. Als jouw uitgever deze overeenkomst aanvaardt, kunt je de volledige tekst van je publicatie (meestal het AAM) op je persoonlijke pagina plaatsen en open access publiceren in de open access repository van je universiteit. Als je jouw publicatie wilt gebruiken als materiaal voor je onderwijs, hoef je geen toestemming te vragen aan de uitgever.  

Zie de pagina over Zelfarchivering en opslagplaatsen voor meer informatie over hoe je dit model kunt gebruiken. 

Creative Commons licenties

Creative Commons (CC) licenties staan auteurs toe om anderen toestemming te geven om hun werk onder bepaalde voorwaarden te gebruiken, terwijl het auteursrecht op het werk behouden blijft. Door een CC-licentie aan je werk toe te voegen, wordt het voor anderen makkelijker om het te verspreiden en erop voort te bouwen.  

De tabel hieronder geeft een overzicht van de verschillende CC licenties. De CC-BY licentie is het toegankelijkst en staat het breedste gebruik van het werk toe. Sommige universiteiten en financiers hebben een beleid voor welke CC licenties werknemers mogen gebruiken, dus controleer deze vereisten eerst. 

 

rffrfeded

Voor meer informatie over CC licenties, zie deze gids van UKB.  

Na publicatie: Open Access via Repositories

Universitaire bibliotheken bieden je de mogelijkheid om de volledige tekst van je publicaties in te dienen voor opname in de institutionele repository (zie hier voor meer informatie). Doorgaans kan de gepubliceerde versie van een artikel niet op deze manier worden gedeeld onder het auteursrecht, maar een preprint of Author Accepted Manuscript kan dat vaak wel, soms met een embargoperiode. Om te controleren welke versies van een artikel gedeeld mogen worden en onder welke voorwaarden, kun je de JISC Open Policy Finder gebruiken. Bibliotheekmedewerkers zullen ook controleren of de versie die je aanlevert wereldwijd gedeeld mag worden via de repository, voordat ze deze plaatsen. 

 

Zes maanden na publicatie: Gebruik maken van het Taverne-amendement

Door een amendement in de Nederlandse auteurswet is het nu in veel gevallen mogelijk om de volledige tekst van korte wetenschappelijke werken 6 maanden na publicatiedatum openbaar te maken op institutionele repositories. Zie voor meer informatie de pagina over het Taverne Amendement. 

Vragen?

De meeste universiteiten hebben een Auteursrecht Informatie Punt (AIP) om informatie en advies te geven aan academici over auteursrecht in relatie tot open occess. Het AIP kan ook helpen als je gebruik wilt maken van de Rights Retention Strategy om je publicatie te delen, bijvoorbeeld in de institutionele repository. Deze dienst is meestal verbonden aan universiteitsbibliotheken en je kunt bij hen terecht met vragen of voor advies.

Hulpmiddelen voor onderzoekers

SURF Website on Copyright

Auteursrechten.nl is een centrale bron voor betrouwbare informatie over auteursrecht in het hoger onderwijs en onderzoek in Nederland.

Creative Commons Licenties Gids

Deze gids van de UKB is bedoeld om onderzoekers te informeren over het Creative Commons (CC) licentiesysteem. 

JISC Open Policy Finder

De JISC Open Policy Finder geeft informatie per tijdschrift over welke versies van een artikel mogen worden gedeeld en onder welke voorwaarden. Je kunt het ook gebruiken om de eisen van financiers voor open access publishing te vinden.