De open access-monografie is bezig aan een opmars in de geesteswetenschappen en sociale wetenschappen. Toch staat open access voor boeken nog in de kinderschoenen vergeleken met open access voor tijdschriftartikelen.
Het produceren en uitgeven van een boek is inherent complexer dan bij een tijdschriftartikel. Terwijl artikelen doorgaans korter zijn en het publicatietempo hoog ligt, zijn boeken het resultaat van jarenlange onderzoeksinspanningen en vereisen daarom een grondige planning en substantiële investeringen. Boeken kennen een breed scala aan verschijningsvormen, van monografieën en bundels tot studieboeken. Afhankelijk van het vakgebied en de doelgroep kunnen auteurs en redacteurs daarnaast specifieke behoeften hebben, van het reproduceren van bronnen waarop auteursrecht rust, tot het opnemen van inhoud in meerdere talen of het produceren van een e-book met multimedia-componenten. Hierdoor is vaak maatwerk vereist. Daarnaast is het boekenlandschap bevolkt door een verscheidenheid aan actoren, variërend van commerciële uitgevers en gevestigde university presses, tot bibliotheekinitiatieven, kleinere non-profits, en softwareplatforms die zelfpublicatie mogelijk maken.
In deze uitgeefcontext gekarakteriseerd door bibliodiversiteit en een veelheid aan actoren heeft zich nog geen enkel OA-model als dominant gepositioneerd. De mix van traditionele boekuitgevers en (idealistische of marktgedreven) innovatie heeft geresulteerd in een heel scala aan bedrijfsmodellen; sommige van deze modellen verhalen de publicatiekosten op de auteur, terwijl andere ondersteund worden door universiteiten en hierdoor kunnen opereren zonder kosten voor auteurs en lezers.