Financiering

Financiering van open access artikelen

Open access betekent vrije en ongelimiteerde toegang tot wetenschappelijke informatie. Dit uitgangspunt zorgt ervoor dat de financiële lasten verschuiven van de eindgebruikers, de lezers, naar de auteurs, de bibliotheken en de wetenschappelijke fondsen. Er blijft namelijk hoe dan ook geld nodig om wetenschappelijke informatie te publiceren en te verspreiden. In veel gevallen zullen de publicatiekosten (APC’s) betaald worden door wetenschappelijke fondsen. De gemiddelde APC is €2.000 per artikel, maar kan ook veel lager uitvallen (€450 bij Ubiquity Press en $800 bij Sage Open) of hoger zijn ($4,290 bij Nature Communications en $5,200 bij Cell Reports).

Een veelgehoorde misvatting is overigens dat alle open access journals APC's vragen voor publicatie. Volgens de informatie geboden door de Directory of Open Access Journals, vraagt de meerderheid van de tijdschriften geen fee.

Financiering door universiteiten

In het geval er om een APC wordt gevraagd, raden we auteurs aan om eerst te kijken of er regelingen bestaan met uitgeverijen. Vaak gelden er kwijtscheldingen of kortingen. Dankzij de deals die de VSNU heeft gemaakt met verschillende grote academische uitgeverijen, zijn veel APC's reeds gedekt. Auteurs kunnen in de Journal Browser zien of het beoogde tijdschrift onder een deal valt. Zo niet, dan zijn er vaak nog open access fondsen te vinden binnen de universiteit, of worden APC's betaald door de vakgroep of de faculteit. Aangeraden wordt om hiernaar te vragen via de universiteitsbibliotheken.  

Financiering wetenschappelijke fondsen

De meeste wetenschappelijke fondsen hebben open access verplicht gemaakt voor bursalen vanaf 2021 (Plan S), waaronder de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), de Europese Commissie (H2020) en de Europese onderzoeksraad (European Research Council).

Onderzoekers met een beurs kunnen via Sherpa Juliet achterhalen welke voorwaarden gelden voor de verschillende fondsen. De kosten voor open access (APC's) worden normaliter vergoed in de onderzoeksfinanciering en moeten gebudgetteerd worden bij de aanvraag. 

Open access boeken

De open access monografie is bezig aan een opmars in de geesteswetenschappen en sociale wetenschappen. Toch moet gezegd dat het veld van open access boeken nog in de kinderschoenen staat. 

Het boekenlandschap is divers en kent verscheidene actoren, van commerciële uitgevers tot gevestigde academische en learned society-uitgevers, bibliotheek gedreven open access uitgevers en door academici aangestuurde non-profit initiatieven.

Business modellen verschillen navenant. De meeste commerciële uitgevers rekenen Book Processing Charges (BPC's), verschillende open access uitgevers worden ondersteund door de instelling en vragen geen bijdrage van de auteur. Andere uitgevers experimenteren met het 'freemium'-model (OpenEdition) of een bibliotheek partnership-gesubsidieerd model (Punctum Books en Open Book Publishers).    

BPC's verschillen eveneens sterk per uitgeverij, van 5000 pond (Open Book Publishers) tot 10.000 pond (Cambridge University Press, Taylor & Francis) of meer. Een recente studie door Nationaal Platform Open Science (NPOS) schat de gemiddelde BPC op €8000.