Open access is een brede internationale beweging die streeft naar gratis en open online toegang tot wetenschappelijke informatie, zoals publicaties en data. Een publicatie wordt gedefinieerd als 'open access' wanneer er geen financiële, wettelijke of technische belemmeringen zijn om toegang te krijgen - dat wil zeggen wanneer iedereen de informatie kan lezen, downloaden, kopiëren, verspreiden, afdrukken, zoeken, voor gebruik in bijvoorbeeld onderwijs of op een andere manier binnen de wettelijke overeenkomsten.

Open access is tevens een publicatiemodel voor wetenschappelijke communicatie dat onderzoeksinformatie kosteloos beschikbaar stelt aan lezers, in tegenstelling tot het traditionele abonnementsmodel waarin lezers toegang hebben tot wetenschappelijke informatie door een abonnement te betalen (meestal via bibliotheken).

Een van de belangrijkste voordelen van open access is dat het de zichtbaarheid en het hergebruik van academische onderzoeksresultaten verhoogt. Er is ook kritiek, bijvoorbeeld rond kwaliteit. De beginselen van open access zijn uiteengezet in de Berlin Declaration on Open Access to Knowledge in the Sciences and Humanities (2003). Deze verklaring is ondertekend door vele internationale organisaties voor academisch onderzoek, waaronder alle Nederlandse universiteiten (VSNU) en onderzoeksorganisaties.